Cột sống con người
Nguồn ảnh: on line
Cột sống ko di từ hộp sọ đến xương chậu, c vai tr như 1 trục hỗ
trợ cn nặng cơ thể v bảo vệ cc dy thần kinh cột sống. Cột sống gồm
3 đường cong tự nhin hnh chữ S, hỗ trợ phn tn trọng lực cơ thể,
giảm p lực cột sống.
Cột sống được tạo thnh từ hng loạt cc đốt xương xếp chồng thnh
khối, ngăn cch bởi một lớp đệm gọi l đĩa đệm, gip hấp thu cc chấn
động ln cột sống.
Ở người trưởng thnh, cột sống gồm c 33 hoặc 34 đốt, chia thnh cc
khu vực như sau:
Phần cổ (cervical): 7 đốt sống
(C1C7)
C1 được gọi l "atlas" v nng đỡ đầu, C2 l "axis" (trục), v C7 l
đốt sống cổ nhỏ hay đốt sống cổ thứ 7
Phần ngực (thoracic): 12 đốt
(T1T12)
Được phn biệt bởi sự c mặt của cc mặt (khớp) bin để nối phần đầu
của cc xương sườn
Kch thước đốt trung bnh giữa đốt sống lưng v cổ
Phần thắt lưng (lumbar): 5 đốt
(L1L5)
C kch thước lớn khng c cc mặt khớp bin cũng khng c hnh thnh
lỗ ngang
Đốt sống cng (pelvic): 5 (hợp
nhất) đốt (S1S5)
Xương cụt: (coccyx) 4 (hợp nhất)
đốt (xương đui).
Trong đ, cổ v thắt lưng l 2 bộ phận dễ bị thoi ha nhất (sẽ c bi
ring biệt từng phần ni r hơn).
II- NGUYN NHN
1-Nguyn nhn nguyn pht
Qu trnh lo ha của cơ thể l quy luật khng thể trnh khỏi. Khi
tuổi tc cng tăng, cấu trc cột sống bị hư hại trầm trọng: đĩa đệm bị
mất nước, bao xơ đĩa đệm dễ bị rch vỡ, dy chằng bị xơ ha, cc m
sụn bị hao mn.
Qu trnh thoi ha diễn ra nhanh hay chậm cn phụ thuộc vo lối sống,
cch sinh hoạt của mỗi người. C người bị thoi ha từ rất sớm khi mới
30 -35 tuổi, nhưng c người đến 50, 60 tuổi xương khớp vẫn chắc khỏe.
2-Nguyn nhn thứ pht
Chấn thương cột sống do t ng, tai nạn nhưng khng được điều trị dứt
điểm.
Thừa cn, bo ph gia tăng p lực lớn ln cột sống khiến cột sống
nhanh bị thoi ha.
Lm việc văn phng hoặc lao động nặng nhọc với tư thế sai khiến cột
sống mất đường cong sinh l, cả cơ thể gập cong về pha trước.
Thường xuyn sử dụng cc chất kch thch như rượu, bia, thuốc l
Chế độ dinh dưỡng khng khoa học thiếu Canxi, Magie, nhiều dầu mỡ,
Tập luyện thể dục, thể thao qu sức hoặc khng đng phương php.
III- TRIỆU CHỨNG
Ty vị tr thoi ha ở cổ hay thắt lưng m triệu chứng sẽ khc nhau.
1-Thoi ha cột sống vng cổ:
Đau nhức cổ, cứng cổ, kh khăn khi vận động cổ: cơn đau xuất hiện đột
ngột với mức độ nặng, ko di trong vi giờ hoặc vi ngy. Triệu chứng
đau c thể lan xuống 1 bn vai hoặc cnh tay.
T, yếu liệt bả vai, cnh tay, ngn tay; mất cảm gic đi bn tay.
Nấc, ngp, đau đầu, chng mặt nếu bị thoi ha đốt sống cổ C1-C2.
2-Thoi ha cột sống vng thắt lưng:
Đau thắt lưng m ĩ ko di trong nhiều tuần.
Cơn đau tăng khi người bệnh ngồi trong thời gian di, thực hiện cc tư
thế cong, xoay người hoặc nng vc đồ vật nặng.
Khi vo giai đoạn năng, cc cơn đau c thể lan xuống chn, gy t
liệt, yếu chn, gy kh khăn cho người bệnh khi di chuyển.
IV-CCH CHỮA TRỊ
1) Dng thuốc giảm đau:
Nếu cơn đau nhẹ, ta c thể dng Acetominophene (Tylenol).
Thuốc
Acetominophene an ton, thường t gy tc dụng phụ.
Nếu cơn đau kh hơn v nặng hơn, dng Advil, Motrin B,
Naproxen
(cc loại thuốc chống vim khng steroid); thuốc mua ngoi khng cần
toa bc sĩ. Nn uống cc loại thuốc ny khi bụng no v uống khi bụng
đi thường gy kh chịu dạ dy.
Nếu cơn đau chưa dứt hẳn, dng Duloxetine: đy l loại thuốc tri bệnh
trầm cảm (antidepression), được php dng để chữa trị giảm đau trong
bệnh thoi ho cột sống.
2) Khng dng thuốc:
a-Vật l trị liệu
Sự kết hợp cc thiết bị vật l trị liệu theo cng nghệ hiện đại
nhất: Để qu trnh điều trị đạt hiệu quả cao
nhất, cc bc sĩ sẽ kết hợp cho bệnh nhn sử dụng
my ko gin giảm p cột sống DTS,
thiết bị giảm p Vertetrac & Cervico 2000,
thiết bị trị liệu vận động ATM2,
sng xung kch Shockwave,
trị liệu laser cường độ cao,nhằm tăng cường
qu trnh phục hồi cấu trc m sụn tổn thương, đẩy nhanh tốc độ điều
trị.
Bi tập vật l trị liệu thiết kế ring cho từng bệnh nhn: khi cơn đau
đ thuyn cảm, cc chuyn vin vật l trị liệu sẽ thiết kế cc bi tập
ring cho từng bệnh nhn, tc động vo cc nhm cơ chuyn biệt bị co
cứng, phục hồi khả năng đi lại như bnh thường.
Trong trường hợp bệnh nhn thoi ha cột sống
lưng đ bước vo giai đoạn nặng, mất dần khả năng vận động, bệnh nhn
sẽ được điều trị với
liệu trnh trị liệu phục hồi chức năng Pneumex PneuBack.
Đy l liệu php được pht minh bởi kỹ sư Gerry Cook thuộc nhm kỹ
sư pht triển Boeing 747.
Liệu trnh Pneumex PneuBack bao gồm 7 bước điều trị với 4 loại my
giảm p ở 4 tư thế khc nhau, mang lại hiệu quả giảm p vượt trội so
với cc thiết bị giảm p thng thường. Ngoi ra, cc thiết bị trong
Pneumex PneuBack cn c khả năng tạo ra sự rung lắc, kch thch dng
mu nui dưỡng cc m tổn thương, phục hồi cc cơ co cứng.
b-Ti chi, Yoga: Thng thường dng Ti chi, Yoga để lm giảm bớt
stress trong cuộc sống. Giảm stress, cc cơ bn cạnh hai bn xương
sống bớt căng sẽ giảm đau. Ti chi, Yoga c thể lm giảm bớt đau trong
bệnh thoi ho cột sống.
c-Theo
bc sĩ chuyn khoa Thần kinh cột sống (Chiropractor),
nhiều bệnh nhn đ điều trị thoi ha cột sống từ giai đoạn đầu nhưng
vẫn khng c tiến triển r rệt l do chưa tiếp cận đng phương php
chữa trị.
Đau uống thuốc l thi quen sai lầm của rất nhiều bệnh nhn Việt
Nam. Trn thực tế, thuốc chỉ l giải php kha cơn đau tạm thời, khng
thể phục hồi cc cấu trc cột sống đ bị thoi ha. Khi ngừng dng
thuốc, cc cơn đau sẽ trở nn nghim trọng hơn. Ngoi ra, lạm dụng
thuốc giảm đau trong thời gian di c thể gy tổn thương nghim trọng
đến gan thận, dẫn đến vim lot, chảy mu dạ dy.
Để chữa đau tận gốc, người bệnh cần đến gặp cc bc sĩ chuyn khoa
(chiropractor) để thực hiện xt nghiệm kiểm tra, chẩn đon chnh xc
vị tr đốt sống thoi ha, dy thần kinh bị chn p, từ đ điều trị
với liệu trnh tc động trực tiếp nguyn nhn gy đau.
C hơn 95% bệnh nhn thoi ha cột sống đ c
thể chữa lnh dứt điểm cơn đau m khng cần dng thuốc. Phc đồ điều
trị bao gồm trị liệu thần kinh cột sống (nắn chỉnh xương) kết hợp cc
liệu trnh
vật l trị liệu phục hồi chức năng, chế độ
dinh dưỡng v cc bi tập đặc biệt cho bệnh nhn tại nh, cc bc sĩ
đ gip bệnh nhn phục hồi cc hư tổn trong cấu trc cột sống, sụn
khớp, ngăn ngừa cơn đau ti pht.
Trị liệu thần kinh cột sống l phương php
nắn chỉnh cấu trc cột sống sai lệch, giải phng cc chn p ln dy
thần kinh cột sống, từ đ kch thch cơ chế tự chữa lnh của cơ thể,
chữa đau tận gốc m khng dng thuốc. Đy l phương php điều trị bảo
tồn hiện đại được nhiều bệnh nhn ở Mỹ v cc nước pht triển lựa chọn
bởi tnh hiệu quả v an ton cao.
Sự kết hợp cc thiết bị vật l trị liệu theo cng nghệ hiện đại
nhất: Để qu trnh điều trị đạt hiệu quả
cao nhất, cc bc sĩ sẽ kết hợp cho bệnh nhn sử dụng
my ko gin giảm p cột sống DTS,
thiết bị giảm p Vertetrac & Cervico 2000,
thiết bị trị liệu vận động ATM2,
sng xung kch Shockwave,
trị liệu laser cường độ cao,nhằm tăng cường
qu trnh phục hồi cấu trc m sụn tổn thương, đẩy nhanh tốc độ điều
trị.
Bi tập vật l trị liệu thiết kế ring cho từng bệnh nhn: khi
cơn đau đ thuyn cảm, cc chuyn vin vật l trị liệu sẽ thiết kế cc
bi tập ring cho từng bệnh nhn, tc động vo cc nhm cơ chuyn biệt
bị co cứng, phục hồi khả năng đi lại như bnh thường.
Trong trường hợp bệnh nhn thoi ha cột sống
lưng đ bước vo giai đoạn nặng, mất dần khả năng vận động, bệnh nhn
sẽ được điều trị với
liệu trnh trị liệu phục hồi chức năng Pneumex PneuBack.
Đy l liệu php được pht minh bởi kỹ sư Gerry Cook thuộc nhm kỹ
sư pht triển Boeing 747.
Liệu trnh Pneumex PneuBack bao gồm 7 bước điều trị với 4 loại my
giảm p ở 4 tư thế khc nhau, mang lại hiệu quả giảm p vượt trội so
với cc thiết bị giảm p thng thường. Ngoi ra, cc thiết bị trong
Pneumex PneuBack cn c khả năng tạo ra sự rung lắc, kch thch dng
mu nui dưỡng cc m tổn thương, phục hồi cc cơ co cứng.
Điều trị thoi ha cột sống khng thể một sớm một chiều m cần c sự
kin tr. V vậy, người bệnh khng nn tự dừng liệu trnh khi thấy
cơn đau đ c cải thiện. Tun thủ đng cc hướng dẫn điều trị của bc
sĩ l một yếu tố quan trọng gip bệnh nhn sớm phục hồi, ngăn ngừa cơn
đau ti pht.
V- CC BỆNH L KHC XUẤT PHT DO THOI HO CỘT SỐNG.
1- Gai cột sống
Qu trnh thoi ha cột sống diễn ra sẽ khiến đĩa đệm bị xẹp ln, dy
chằng bị chng gin, cơ thể sẽ tự tăng cường lượng canxi để lm dầy
dy chằng theo cơ chế tự điều ha, khiến canxi lắng đọng hnh thnh
gai xương.
2- Đau dy thần kinh tọa
Dy thần kinh tọa l dy thần kinh lớn nhất trong cơ thể chạy từ lưng
dưới qua mặt sau của 2 chn đến cc ngn chn. Nguyn nhn dẫn đến
bệnh đau thần kinh tọa l do đĩa đệm thot vị chn p dy thần kinh
toạ.
VI- PHNG NGỪA THOI HO CỘT SỐNG LƯNG
C̣t śng lưng là nơi chịu đựng nhìu sức nặng của cơ th̉
nh́t nhờ nó mà con người có th̉ đi đứng nằm ng̀i ún cong,
vặn mìnhđ̀u được cả do có ću tạo cơ học là các đ́t xương
rời nhau được ńi với nhau bởi các dy chằng đĩa đ̣m.
* Các bác sĩ cho hay vịc bạn ṭp ln xà đơn xà kép sẽ giúp
cơ giãn toàn ḅ ph̀n c̣t śng ṃt cách tự nhin nh́t giúp
chúng có sự đàn h̀i và dẻo dai hơn khín cho c̣t śng được
khỏe mạnh hơn v ngăn chặn sự lão hóa cḥm hơn. Tuy nhin chỉ
nn ṭp ở mức vừa phải, khng nn lạm dụng ńu như ṭp quá
mức sẽ phản lại chính bạn khng những khng làm c̣t śng
được giãn ra mà còn làm nó t̉n thương gy nn hịn tượng bị
rách, nứt dy chằng đĩa đ̣m.
M̃i ngày nn ṭp ln xà đơn từ 10-15pht khín cho các đ́t
śng và đĩa đ̣m khỏe mạnh, giảm thiểu sự mài mòn của các
bao xơ đĩa đ̣m. Đy là bài ṭp cực kỳ hữu hịu và đơn giản.
Ngoài ra với cách này còn giúp giảm được sức nặng đ̀ ln
b̀ mặt của sụn khớp, tăng cường sự ṿn đ̣ng cho các khớp
xương khín khí huýt được lưu thng t́t trong cơ th̉, mang các
ch́t dinh dưỡng đi được khắp các nơi đ̉ nui dưỡng các t́
bào của xương và sụn, làm tăng khả năng tái tạo và phục h̀i
của chúng.
Hơn nữa các bài ṭp này còn giúp ch́ng mỏi lưng, cơ lưng của
bạn được chắc khỏe hơn giảm thỉu sự đè nặng của cơ th̉ cho
c̣t śng khín chúng được nghỉ ngơi.
Vịc ṭp xà đơn đ́i với dn ng̀i làm vịc bàn gíy (dn văn
phòng) v cùng hữu hịu. Với bài ṭp đơn giản có th̉ thực
hịn b́t kỳ lúc nào.
Khi bạn đu ln xà thì khng nn đu nhìu, thời gian chỉ từ
khoảng 10-15 pht, nếu lạm dụng sẽ gy phản tác dụng.
Bài ṭp này chúng ta nn ṭp lúc bủi sáng sớm, khởi đ̣ng
chn tay kỹ lưỡng cho nóng cơ th̉ đỡ cơ cứng các khớp r̀i ln
xà.
Cái xà đơn này cũng d̃ lắp đặt ở trong phòng khng t́n diện
tch. Hoặc x́p gọn gàng vào ṃt góc tường khi nào c̀n đ́n
lại li ra, nó chỉ là 3 thanh sắt được ńi với nhau v cùng
đơn giản.
Ṭp th̉ dục, ch́ đ̣ ăn hợp lý là cách phòng ngừa hịu quả
nh́t
Ngoài ra bạn cũng có th̉ ṭp các mn th̉ thao khác ḱt hợp,
úng b̉ sung vitamin D, E, C đ̉ giúp xương chắc khỏe. Hoặc với
một chế độ ăn trực típ từ các loại thực ph̉m như: cá, rau,
củ, quả, sữa tươi
Hịn nay ṭp xà đơn khng chỉ đơn giản là ṃt bài ṭp th̉
dục mà nó còn được đưa vào lịu pháp trong đìu trị:
Tác dụng cơ học của vịc ln xà đơn:
Lm gin cơ tch cực: chính là vịc tác đ̣ng và kích
thích các cơ gy giãn cơ thụ đ̣ng và làm giảm sự co cứng
khín các cơn đau giảm d̀n đi.
Lm giảm p lực nội đĩa đệm: khi ln xà đơn sẽ làm các cơ
co giãn dọc theo c̣t śng khín cho áp lực ṇi đĩa đ̣m giảm
đi và d̃n tới vịc làm tăng tính th̉m th́u ch́t dinh dưỡng
từ máu vào nui dưỡng những đĩa đ̣m và khín cho nhn nhày
được căng ph̀ng đàn h̀i trở lại làm cḥm quá trình thoái
hóa của đĩa đ̣m và cũng có th̉ làm thu nhỏ th̉ tích của
những đĩa đ̣m bị t̉n thương như l̀i ra hay bị thoát vị chưa
bị xơ hóa.
Điều chỉnh sai lệch của khớp đốt sống v cột sống: Vịc bạn
bị mắc ḅnh thoát vị đĩa đ̣m cũng là ṃt ph̀n do chìu cao
của đ́t sống bị giảm đi làm di ḷch dịn khớp của đ́t śng.
Bởi sự di ḷch này (tuy nhỏ) nhưng nó làm thúc đ̉y quá
trình thoái hóa và gy ra những cơn đau dữ ḍi, khín cho c̣t
śng cũng bị di ḷch đi và kéo theo khớp đ́t śng bị khóa
cứng (người ḅnh khó cử đ̣ng).
Giảm sự chn p ln cc rễ v dy thần kinh sống: vịc ln
xà đơn sẽ làm tăng kích thước l̃ típ hợp ở các đ́t śng
khín th̉ tích kh́i thoát vị được giảm và khín cho các r̃
dy th̀n kinh khng bị chèn ép kéo theo hịn tượng bị đau
giảm đi.
Tác dụng trong đìu trị của vịc ln xà đơn:
Giảm đau: vịc mà ḅnh nhn hoặc người bình thường
hằng ngày ln xà đơn giúp các cơ gin v làm giảm áp lực của
đĩa đ̣m tăng cường máu lưu thng khắp cơ th̉ kéo theo ch́t
dinh dưỡng từ máu cung ćp vo trong các cơ khớp được d̀i dào
làm giảm sự chèn ép các r̃ dy th̀n kinh đ̉ đĩa đ̣m được
đàn h̀i t́t hơn.
Tăng tầm vận động của các đoạn c̣t śng bị t̉n thương
hoặc bị hạn ch́ khó cử đ̣ng được do cơ cứng hoặc do đau, mau
chóng khi phục lại hình dáng bình thường khín cho người
ḅnh khng còn cảm th́y bị đau nữa.
Tạo điều kiện thuận lợi cho các đĩa đệm mới bị t̉n thương
như: rạn nứt nhẹ được ti tạo lại, phục h̀i lại như lúc ban đ̀u.
Cc bc sĩ thường chỉ định người bệnh tập x đơn để trị cho
dứt những trịu chứng và kết hợp với ṿt lý trị lịu, phẫu
thuật hay uống thuốc đ̉ nhằm hạn chế các tc động xấu của cc đốt
sống ln sụn khớp hoặc đĩa đệm đang điều trị khín chúng được cải
thịn t́t hơn.
Đọc CỘT SỐNG 2