Trang Thơ và Truyện của Lê Ánh                |                 www.ninh-hoa.com

Bs LÊ ÁNH
Bút hiệu:
LÊ P Thọ


 
 
Quê làng Phú Thọ, Ḥn Khói, Ninh Ḥa,
Khánh Ḥa, Việt Nam
Cựu học sinh các trường Tiểu học Pháp Việt,Ninh Ḥa, Trung học Vơ Tánh
Nha Trang, Việt Nam
Tốt nghiệp Y Khoa Bác Sĩ tại Đại Học Y Khoa Sài G̣n

Làm việc tại Quân Y viện Pleiku, Bệnh viện
Nguyễn Tri Phương, Sài G̣n,

Làm việc tại Covenant Medical Center, Lubbock, Texas, Hoa Kỳ.

 

 

Hiện làm vườn tại Phoenix, Arizona, Hoa Kỳ.

 Tập ṭ viết lách dưới bút hiệu Lê Phú Thọ,
Anh Tư Ḥn Khói.

 

 

 

 

 


 

Cần Cân Nhắc Lợi và Hại của

Viên thuốc Aspirin-


Bs Lê Ánh
 

 

 

1- Từ một câu chuyện:

 

Một hôm tại một nhà tang lễ (funeral home) đang làm lễ tụng nệm cho một vị vừa ĺa cơi đời trước khi đưa đi mai táng. Bà Mẹ già gần 90 tuổi v́ quá xúc động, nên đang đứng tụng niệm liền ngă lăng ra trước mặt mọi người. Một cô gái trẻ nhanh nhău lên tiếng: cho uống aspirin, aspirin,... ! Có một người lên tiếng: Biết ǵ trong đó mà uống aspirin mới được chứ?! Nhân viên nhà quang liền kêu 911 cấp cứu. Xe cấp cứu đến, nhân viên đo huyết áp của bà cụ lên cao đến 179/82 và bà cụ hôn mê. Vào bệnh viện bà cụ được chẩn đoán, đột quỵ năo thể chảy máu. Bà cụ tuổi đă cao lại thêm hôn mê nên không thể chỉ định mổ được. Gia đ́nh xin đặt óng nội khí quảng để lo hoàn tất mai táng người con. Hôn mê kéo dài, sau một tuần lễ, cụ bà ĺa đời.

 

2- Đặt Vấn Đề Lợi Hại Thuốc Aspirin 

 

Thuốc aspirin là viên thuốc có đặc tính chống đông máu và được khuyên dùng cho những bệnh nhân đă từng bị bệnh, hay có nguy cơ bị bệnh tim mạch.

 

Từ thập niên 1970, các nghiên cứu cho thấy, uống thuốc aspirin với liều lượng thấp có thể ngăn ngừa đột quỵ tim mạch. Tuy nhiên, những nghiên cứu mới nhất gần đây lại cho lời khuyên, người cao tuổi, trên 70 th́ tuyệt đối không nên uống thuốc aspirin, do phản ứng phụ chảy máu đường ruột và xuất huyết năo. Riêng những người trong độ tuổi 40 đến trên 60 th́ tùy theo lời khuyên của bác sĩ.

 

Như thế, cho độ tuổi “nửa chừng xuân, ” có nên tiếp tục uống thuốc aspirin hay không?

Thuốc aspirin được khuyên dùng cho những bệnh nhân đă từng bị bệnh, hay có nguy cơ bị bệnh tim mạch. Tuy nhiên, trong nhiều năm qua hàng triệu triệu người trên thế giới, tuy không có nguy cơ bị bệnh, vẫn tự nguyện uống thuốc aspirin đều đặn mỗi ngày với niềm tin pḥng ngừa bệnh tim mạch.

 

Dược chất, salicylic acid, thành phần chính của thuốc aspirin, từ nước cất của vỏ cây liễu, được dùng hàng ngh́n năm, để trị đau nhức và nóng sốt. Thuốc được bán dưới thương hiệu Aspirin từ năm 1899 trở đi, và đă trở thành rất thông dụng để chữa trị nóng sốt, nhức mỏi, đau thấp khớp, và giảm nguy cơ bị đột quỵ tim. Trong thành phần bệnh nhân có nguy cơ bị bệnh tim mạch, lợi điểm của thuốc aspirin ngăn ngừa tai biến tim mạch cao gấp 6 lần nguy cơ bị xuất huyết. Có nghĩa là, uống thuốc aspirin vẫn có lợi so với cái hại.

 

Ngay cả trong trường hợp bị tai biến năo đă xảy ra, có khi, tùy theo trường hợp, nhất là khi bị nghẽn mạch máu năo, aspirin vẫn được dùng để giảm nguy cơ tế bào năo bị hư hại, và đề pḥng tai biến năo bị xảy ra thêm một lần nữa. V́ so ra nó vẫn rẻ tiền, dễ mua, so với các loại thuốc chống đột quỵ năo đắc tiền khác.

 

Một lợi điểm khác của thuốc aspirin là khả năng giảm nguy cơ bị ung thư các loại. Nhiều nghiên cứu khác nhau đều xác nhận hay không thể phủ nhận sự thật, uống thuốc aspirin giảm 20% nguy cơ tử vong v́ ung thư.

Một lợi điểm khác của thuốc aspirin là khả năng giảm nguy cơ bị ung thư các loại.

 (H́nh minh họa: Getty Images)

 

3- Aspirin chống lại ung thư như thế nào?

 

Dựa theo công tŕnh nghiên cứu đă được tặng giải thưởng Nobel, thuốc aspirin khống chế chất xúc tác COX (cyclooxygenase), cũng là chất gây ra đau đớn nóng sốt, và bị tế bào ung thư khuếch đại tầm ảnh hưởng. Do vậy, bệnh nhân ung thư thường xuyên bị đau đớn.

 

COX giúp cơ thể biến chế chất béo omega-6, một phần do cơ thể sản xuất, đa phần đến từ thức ăn như thịt, trứng, thành chất làm máu đông thromboxane, và chất làm đau, gây sốt prostaglandins. Aspirin khống chế COX, như thế làm giảm đau, giảm sốt, và chống máu đông trong động mạch.

 

Do chất prostaglandins c̣n làm giăn nở mạch máu, các tế bào ung thư lợi dụng tính cách này để mở rộng mạch máu, nuôi dưỡng ung thư cho mau lớn, và lan tràn theo đường máu để chạy khắp nơi trên cơ thể. Ngược lại, aspirin ngăn ngừa ung thư bằng cách chống lại các phương cách lan tràn của ung thư qua đường huyết quản. Thật vậy, khả năng giảm tử vong v́ ung thư có thể có hiệu quả chỉ trong ṿng vài ba năm sau khi dùng cho dù tế bào ung thư phát nguồn từ trên 10 năm trước đó. Aspirin giảm đi 50% nguy cơ di căn của ung thư, ví dụ như ung thư ruột già và c̣n nhiều loại ung thư khác nữa. Cho dù chỉ 10% đi nữa cũng đủ làm nghiêng cán cân sanh tử.

 

4- Thế th́ lợi và hại của thuốc aspirin được so sánh như thế nào đây?

 

Dựa theo kiến thức mới đây, cho những người “b́nh thường”, uống thuốc aspirin để giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch, so với nguy cơ bị xuất huyết, th́ hai bên ngang ngữa. V́ thế có khi không nên uống thuốc. Nhưng nếu xét về lợi ích giảm nguy cơ tử vong v́ ung thư, th́ lợi thế của aspirin sẽ trên cả nguy cơ bị xuất huyết. Cộng chung lại, so với nguy cơ bị xuất huyết đường ruột th́ thuốc aspirin vẫn có lợi, kéo dài tuổi thọ bằng cách giảm đi nguy cơ bị đột quỵ tim, bị tai biến năo v́ nghẽn mạch máu măo, hay bị ung thư.

 

Ở đây cần nhắc lại, nguy cơ bị chảy máu đường ruột hay xuất huyết năo tăng dần theo tuổi tác. Có nghĩa là trên 70 tuổi th́ nguy cơ bị chảy máu, nặng hơn là lợi ích kéo dài tuổi thọ. Nói riêng về diện tuổi “nửa chừng xuân, ” ngoài 50, th́ các bác sĩ vẫn chưa khẳng định được nên khuyên bệnh nhân như thế nào: uống hay không uống thuốc aspirin.

 

5- Có thể có một phương pháp nào khác để giảm bớt cái hại của thuốc aspirin mà vẫn hưởng được lợi hay chăng?

 

Từ nguyên thuỷ, chất salicylic acid, không chỉ có trong vỏ cây liễu, mà c̣n hiện diện trong nhiều loại rau trái, thực vật khác. Ví dụ như cái loại sim đen blackberries, hành trắng, táo apple vỏ xanh, đậu xanh, và nhiều thứ khác đều có chứa “thuốc aspirin” trong đó. Đó là tại sao, không ít người ăn chay trường, trong máu có hàm lượng salicylic acid khá cao cho dù không uống thuốc aspirin. Đồng thời v́ “thuốc aspirin” có trong rau trái, do đi kèm theo chất xơ, lại không làm lở loét bao tử. Nói như thế, không có nghĩa là lâu lâu, uống một ly sinh tố là đủ, mà phải thường xuyên ăn nhiều, đủ loại rau trái hằng ngày!

 

6- Để Kết Luận

 

Tóm lại, những ai đă từng bị tai biến mạch máu, thể cục máu đông nghẽn mạch máu hay bị đột quỵ tim th́ phải theo lời khuyên của bác sĩ về thuốc aspirin. Riêng những người “b́nh thường, ” khỏe mạnh, và c̣n trẻ, th́ không nhất thiết phải uống thuốc aspirin mỗi ngày, mà hăy nên cân nhắc. Thay v́ uống thuốc aspirin mỗi ngày, nên ăn nhiều rau trái. Dĩ nhiên, khi bị nóng sốt, hay nhức mỏi chút đỉnh, một vài viên thuốc aspirin trong thời gian ngắn vẫn có lợi hơn là có hại.

 

 

  

 

 

Bác sĩ LÊ ÁNH
02/2022

 

 

 

 

 

 

 

 

Trang Thơ và Truyện của Lê Ánh              |                 www.ninh-hoa.com