I- TỔNG QUAN
Bệnh dội ngược bao
tử-thực quản (gastro-esophageal reflux disease) xảy ra nhiều lắm,
thủ phạm đứng hàng thứ ba gây ho kinh niên.
Thức ăn sau khi
được nhai nát trong miệng, vào cổ họng, rồi xuống một ống dẫn gọi là
thực quản (esophagus) khi ta nuốt. Thực quản dẫn thức ăn xuống bao
tử (stomach). Nơi chỗ tiếp nối giữa thực quản và bao tử, có một bắp
thịt nhỏ, hoạt động như một van đóng lại mở ra. Khi thức ăn đang từ
thực quản xuống dần bao tử, bắp thịt này mở lỏng ra để thức ăn đi
xuống. Khi thức ăn đă xuống hẳn bao tử, bắp thịt này khép kín để
thức ăn không đi ngược lên lại thực quản. Nếu v́ một lư do nào đó,
có sự dội ngược các chất trong bao tử lên lại thực quản, hay cao hơn
nữa, lên đến cổ họng, ta sẽ có triệu chứng của bệnh dội ngược bao
tử-thực quản.
II- TRIỆU CHỨNG
Triệu chứng bệnh
rất đa dạng. Triệu chứng hay xảy ra nhất là nóng ngực sau khi
ăn (tiếng Mỹ nôm na là heartburn, nóng tim, trong Việt ngữ,
ta dùng chữ “nóng ngực” chính xác hơn). Các triệu chứng điển h́nh
khác của bệnh: ợ hơi, ợ chua, có khi ợ cả thức ăn lên miệng, khó
nuốt thức ăn. Bệnh dội ngược bao tử-thực quản cũng có thể cho những
triệu chứng khác như đau, khó chịu cổ họng kinh niên, khan tiếng.
Nhiều người bệnh dội ngược bao tử-thực quản, lại không có triệu
chứng ǵ khác, ngoài cứ ho măi, ho hoài.
Để xác định có đúng
là bệnh dội ngược bao tử-thực quản gây ho hay không, ta có thể chụp
phim thực quản và bao tử (barium swallow), hoặc theo dơi nồng độ
chất acid trong thực quản bằng phương pháp gọi là “prolonged
esophageal pH monitoring” (v́ trong những chất từ bao tử dội lên lại
thực quản, có chất acid, nên khi theo dơi như vậy, thấy lúc nào nồng
độ chất acid lên cao trong thực quản, cũng vào lúc ấy bạn ho, thế là
đúng bệnh rồi).
III- ĐIỀU TRỊ
Về mặt chữa trị,
các thuốc làm bao tử bớt tiết chất acid như Tagamet, Zantac, Pepcid,
Prilosec, Prevacid,... có thể cho kết quả tốt, làm giảm ho, nhưng
cần được phối hợp với những phương pháp không dùng thuốc sau:
► Cần xuống cân, nếu
béo mập.
► Nên nằm ngủ với
đầu và ngực cao hơn bụng, bằng cách kê đầu giường cao lên 6-8 inches
(chèn gỗ, vật cứng dưới đầu giường).
► Bỏ hút thuốc lá.
► Tránh ăn thức mỡ
màng, v́ thức ăn nhiều mỡ ở trong bao tử lâu hơn (nhiều tiệc tùng
sao không giữ cho nhau, cho ăn toàn thức mỡ!)
► Tránh dùng cà-phê,
rượu, chocolate, nước cam, chất mint. Cũng nên tránh uống nhiều nước
trong lúc ăn, và ngoài ba bữa chính trong ngày, tránh vui miệng ăn
thêm lắt nhắt.
► Ăn xong, trong
ṿng 2-3 tiếng không nên đi nằm, nhưng nên đi bộ chậm răi 15-20 phút,
để thức ăn trong bao tử mau xuống ruột non theo luật trọng lượng.