THIÊN BỬU HẠ VÀ GIỚI ĐAO ĐỘ
ĐIỆP:
Chùa Thiên Bửu Hạ tọa lạc bên hữu ngạn sông
Dinh gần Cầu Sắt, thuộc Thị trấn Ninh Ḥa, do Đại lăo Ḥa thượng
Tế Hiển, hiệu Bửu Dương đời 36 Lâm Tế Chánh Tông khai sơn.
Dù chùa không c̣n tự phổ ghi chép năm khai sơn,
nhưng nhờ Đại Hồng Chung chùa Thanh Lương thôn Nhĩ Sự đề năm
Cảnh Hưng thứ 24 (1763) Ḥa thượng Bửu Dương chứng minh đúc
chuông, chúng ta có thể biết đại khái là chùa Thiên Bửu Hạ được
khai sơn vào thời vua Lê Cảnh Hưng (1740-1786).
Theo tác giả Dương Tấn Long lịch sử truyền thừa
của chùa được ghi nhận như sau:
Tế Hiển Bửu Dương
Đại Tŕ Phước Khánh
Đạo Phước Minh Tôn
Liễu Bửu Huệ Thân
Đạt Khương Từ Hội
Ngộ Hương Phổ Nhàn
Tâm Tựu Hạnh Nguyên
Ngộ Giáo Phổ Châu
Tâm Đức Từ Phong
Tâm Phước Hạnh Hải (1951 đến cuối thập niên 90)
Quảng Thường Ngộ Tánh là vị Trụ tŕ hiện nay.
Căn cứ vào
Độ Điệp chúng ta biết vào thời Minh Mạng có một vị trụ tŕ đa
văn lỗi lạc thế danh Lê Văn Tự, quê làng Toàn Thạnh tức thôn Mỹ
Hiệp, Thị trấn Ninh Ḥa ngày nay được vua Minh Mạng mời ra Kinh
Đô dự Thủy Lục Đạo Tràng cầu siêu Chiến sĩ trận vong và trúng
tuyển kỳ khảo hoạch của Bộ Lễ được cấp giới đao độ điệp năm
1835, đó là Ḥa thượng Liễu Bửu, hiệu Huệ Thân đời 37 Lâm tế
Chánh Tông, hiện Độ Điệp c̣n cất giữ tại Chùa. Long vị Ngài hiện
thờ tại Chùa, nhưng Bảo Tháp Ngài lại nằm tại Khu Mă Tháp của
Chùa Thiên Bửu Thượng tại làng Điềm Tịnh, có lẽ vào cuối đời,
Ngài trở về Thiên Bửu Thượng làm Trụ Tŕ rồi viên tịch và được
xây Tháp tại đó.
Từ năm
1951 đến cuối thập niên 90 có một vị danh tăng lỗi lạc về Trụ
Tŕ đă mang lại một thời kỳ rực rỡ cho chùa đó là Thượng tọa
Hạnh Hải, húy Tâm Phước, tự Thông Như, thế danh Phan Cẩm Long,
sinh năm 1915, quê làng Quang Đông xă Ninh Đông huyện Ninh Ḥa.
Ngài xuất gia năm 16 tuổi quy y ngài Trừng Nghệ Nhơn Sơn, ngài
Đại Trí Nhơn Duệ và Ḥa thượng Quảng Đức Nhơn Tri. Năm 1951 ngài
đại trùng tu chùa, năm 1952 tổ chức khánh thành và khai Giới Đàn
truyền giới tại chùa. Năm 1961 tổ chức Giới Đàn truyền giới tại
Chùa. Ngài giữ nhiều chức vụ lănh đạo quan trọng trong Huyện
Giáo Hội Ninh Ḥa và Tỉnh Giáo Hội Khánh Ḥa. Ngài khai sơn 7
ngôi chùa trong huyện, tân tạo 3 ngôi bảo tháp nằm tại khuông
viên chùa.
Năm
2001-2002 Thượng tọa Ngộ Tánh tổ chức xây mới với quy mô lớn là
ngôi chùa đẹp nhất Ninh Ḥa hiện nay.
Ngoài Giới
đao Độ điệp chùa c̣n có 3 bảng in khắc gỗ:
Bảng Chánh Pháp Nhăn Tạng của ḍng kệ Vạn Phong
Bảng Chứng Điệp Giới Đàn
Bảng Tỳ Lư Quán Đảnh tổ chức Giới đàn năm 1952
Đây là Tổ Đ́nh của hầu hết các chùa
trong huyện Ninh Ḥa, nơi đào tạo nhiều danh tăng tài đức đi
hoằng hóa khắp nơi, là một ngôi chùa có gần 300 năm lịch sử mà
Giới Đao Độ Điệp là dấu tích thời vua Minh Mạng hiện c̣n lưu giữ.
CHÙA TRƯỜNG THỌ VÀ PHO TƯỢNG
HỘ PHÁP:
C̣n gọi là
chùa Cát, tọa lạc bên bờ hữu ngạn
sông Dinh, thuộc thị trấn Ninh Ḥa.
Theo tài liệu "Lịch Sử Chùa Trường Thọ" của
Ban Hộ Tự, chùa được Tổ Hoằng Kim khai sơn thời Vua Cảnh Hưng
(1740-1786). Tổ thọ pháp Thiền sư Thiệt Vinh tại chùa Vạn Thiện,
Diên Khánh.
Chùa đă được trùng tu trong các năm
1882, 1944.
Đại đức
Thiện Chơn trụ tŕ từ năm 1983 đến năm 1988 xuất cảnh, năm 1992
-1993, Đại Đức gởi tiền về đại trùng tu chùa thời Ông Lê văn
Trúc làm Trưởng Ban Hộ Tự, ngôi chùa xây lại hoàn toàn mới và
đẹp, buổi Lễ Khánh Tạ được tổ chức vào tháng Bảy năm 1993.
Chùa hiện c̣n lưu những di tích cổ kính
sau đây:
Một bảng tên chùa bằng chữ Hán khắc trên gỗ
Một tấm bia gỗ khắc chữ Hán
Một cây xiên bằng gỗ khắc hàng chữ: "Tự Đức nhâm ngọ niên
đồng trùng tạo" tức là năm 1882 trùng tu chùa.
Một tượng Hộ Pháp bằng đá cao 1,8 m mặc áo giáp như vơ tướng an
vị tại chùa năm nào không rơ, nhưng theo truyền thuyết kể rằng
tượng được t́m thấy ở làng Lệ Cam vùi dưới cát, Lệ Cam thời đó
là cửa biển, có lẽ tượng được chở từ Trung quốc sang, khi thuyền
đến Lệ Cam để ngược ḍng sông Dinh lên phủ B́nh Khang th́ bị
ch́m. Tượng được dân xă Toàn Thạnh tức Mỹ Hiệp đến vớt và thỉnh
về.
THANH LƯƠNG TỰ VÀ QUẢ ĐẠI HỒNG
CHUNG CỔ:
Tọa lạc
tại thôn Nhĩ Sự, xă Ninh Thân, không rơ tên Tổ khai sơn và năm
khai sơn.
Chùa có 1 quả đại hồng chung cổ ghi năm Cảnh
Hưng thứ 24 (1763) Ḥa thượng Bửu Dương chứng minh chú tạo
chuông, hiện c̣n lưu tại chùa.
Tương truyền thời Tây Sơn đánh nhau với Nguyễn
Ánh chuông được đem dấu dưới Bàu Bơi, sau t́m lại được.
Đây là một
quả chuông quư giá, v́ nhờ quả chuông này mà người ta biết được
các vị Tổ khai sơn chùa Thiên Bửu,
chùa Thanh Lương, chùa Phổ
Ḥa sống thời Hậu Lê và những chùa đó được tạo lập thời Vua Lê
Cảnh Hưng.
SẮC TỨ THIÊN ÂN TỰ VÀ GIỚI ĐAO
ĐỘ ĐIỆP:
Tọa lạc tại thôn Phước Thuận, xă Ninh
Đông, huyện Ninh Ḥa, nằm bên tả ngạn sông Lốt, do Ḥa thượng
Thiên Phước Chương Chí Bửu Tịnh khai sơn năm 1802.
Ngài là một danh tăng được vua Minh Mạng mời
về Kinh đô tham dự "Thủy lục Đạo Tràng" cầu siêu Chiến sĩ
trận vong và trúng tuyển Kỳ thi Khảo hoạch của Bộ Lễ được cấp
Giới Đao Độ Điệp năm 1935. Ngài trụ tŕ 24 năm, viên tịch ngày
mồng 5 tháng 8 năm Bính Tuất, hiện ngôi bảo tháp của ngài c̣n
lưu ở phía Đông của chùa.
Trong danh sách truyền thừa của chùa có 4 vị
trụ tŕ sau đây c̣n lưu lại nhiều dấu tích Phật sự:
Đại sư Trừng Tấn, hiệu Hoằng Kim, đời thứ 42 Lâm
Tế Chánh Tông trụ tŕ từ năm 1899-1919 đại trùng tu ngôi chùa
lần thứ nhất, và đúc đại hồng chung năm Khải Định thứ 4 hiện
đang c̣n sử dụng. Ngài viên tịch năm 1919.
Ḥa thượng Thích Quảng Đức, húy Thị Thủy, tự Hành
Pháp đời 42 Lâm Tế Chánh Tông trụ tŕ chùa từ năm 1930-1943.
Ngài trùng tu chùa, sửa sang thờ phượng, xây cổng Tam quan, mở
Tu viện đào tạo tăng chúng làm cho đạo Phật ở đây được hưng
thịnh. V́ vậy năm Bảo Đại thứ 14 (1938) chùa được Vua phong "Sắc
Tứ Thiên Ân Tự". Ngày rước Sắc Tứ ngài mở hội làm chay đón mừng
khoản đăi 7 ngày .
Thủ tự Đồng Cảm tự Giác Huệ trụ tŕ từ năm
1950-1961 xây dựng lại ngôi chùa.
Thủ tự Quảng Căn trụ tŕ từ năm 1990 đến nay, đại
trùng tu ngôi chùa khang trang đẹp đẽ.
Chùa Thiên
Ân là một ngôi chùa gắn liền với nhân vật lịch sử Ḥa Thượng
Thích Quảng Đức, c̣n lưu lại 2 di tích đó là Giới Đao Độ Điệp
thời Vua Minh Mạng và tấm biển Sắc Tứ thời Vua Bảo Đại.
THIÊN ÂN TỰ HOÀI CẢM
Hạc nội, mây ngàn in dấu, trưa
Nơi non thâm, nước quạnh, chim mùa
Am thiền tiếng mơ vang Khe Đá
Gậy trúc đường quê khởi Đại Thừa
Tổ đạo sen vàng vui xóm vắng
Ḍng đời dâu bể lạnh chùa xưa
Hàng dương soi, lá bàng rơi ngơ
Ḥa thượng như về đứng! Tháp mưa...
Vinh Hồ
Ḥa thượng Thích Quăng
Đức tự thiêu năm 1963, đă từng
trụ tŕ tại ngôi chùa này.
CHÙA LINH QUANG VÀ QUẢ ĐẠI
HỒNG CHUNG CỔ
Tọa lạc
tại thôn Xuân Ḥa, xă Ninh Phụng, huyện Ninh Ḥa.
Căn cứ theo tài liệu của chùa, chùa Linh Quang
do ngài Thiệt Địa khai sơn khoảng năm 1969.
Lịch sử tuyền thừa:
1. Thiệt Địa
2. Tế Chơn
3. Đại Tŕ
4. Liễu Đắc
5. Đạt Thừa
6. Đạo Hiến
7. Đạt Thành
8. Thanh Tiến
9. Trừng Thục
10. Long Hưng
Trụ tŕ
hiện nay là Ḥa thượng Thích Long Hưng.
Chùa có 2 lần trùng tu lớn nhất vào năm 1955
và năm 1974.
Chùa có 1 Đại Hồng Chung đúc năm 1894 là một
di tích cổ kính hiện c̣n lưu tại chùa.
